I hear and I forget , I see and I remember , I do and I understand

Бүс нутгийн тухай ойлголтыг газар зүйн шинжлэх ухааны судалгааны чиглэл болох байгаль нөхцөл, нөөц, нийгэм, түүний хэрэгцээ, үйлдвэрлэх хүчний харилцан дахь нутаг дэвсгэрийн зохион байгуулалтын тухай онолын хүрээнд авч үздэг.
 нийтэлсэн  Ч.Тэгшжаргал

Модунь шаньюй 2200 жилийн тэртээ “Газар нутаг бол улс гэрийн үндэс мөн” хэлсэн үг хэзээ ч ач холбогдолоо алдахгүй билээ. Нутаг дэвсгэр бол хүн төрөлхтөн төдийгүй амьд амьтанд их чухал зүйл юм. Улс, үндэстэний оршин байх хамгийн том шалгуур газар нутаг байдаг бөгөөд оршин буй энэ газар нутаг нь тухайн улс, үндэстний түүхийн хөгжил дэвшил, мандал буурлыг тод томруун илтгэгч гол хүчин зүйл билээ. Тухайлбал, газар тариалангийн ач холбогдлыг сэрүүн бүсийнхэн халуун орны Индианчууд, Аброгениуд, Хүйтэн сэрүүн бүсийн нүүдэлчдээс илүү сайн мэддэг, энэ бүс нутагт түүхэн үйл явдлууд илүү эрчимтэ...

Газар хөдлөлт, галт уулын идэвхижилт, хөрсний гулсалт, томоохон хэмжээний солир унах, цөмийн бөмбөгийн туршилтаар үүсэх энергийн нөлөөгөөр далай, тэнгисийн усны асар том давалгаа үүсэхийг цунами гэж нэрлэнэ.

Цунами хэрхэн бий болдог вэ? Цунами нь далайн ёроолд тохиолдох гэнэтийн хөдөлгөөнөөр нөхцөлдсөн том хэмжээний далайн давалгаа юм. Энэхүү гэнэтийн хөдөлгөөн нь газар хөдлөл, хүчтэй галт уулын дэлбэрэлт болон усан доорхи хөрсний гулсалт зэргээс уламжлалтай байдаг. Томоохон хэмжээний солирын бөмбөгдөлт нь мөн цунами бий болгох боломжтой. Цунами ихээхэн хурдтайгаар задгай тэнгис рүү ор...

Эртний хот пальмир Сир улсын элсэн цөлийн гvнд байрлах Пальмир хотыг анх нээсэн хvн нь ХVII зууны vеийн  Италийн аялагч Пьетро делла Валле байлаа. Тvvнээс нэг зуун жилийн дараа зураач Вуд тус хотын зургийг зурж Англи улсад авчирсан ажээ. Тэр явдлаас хойш мөхсөн хот Пальмирийн тухай замын тэмдэглэлvvд дараалан гарчээ. Оросын Абамелек Лазарев энэхvv эртний хотын гаалийн дvрмийн дэлгэрэнгvй тайлбар бvхий Грек-Арамейн хадны зургийг олсон нь одоо Оросын Санкт-Петербург хотын Эрмитаж музейд хадгалагдаж байна.
Эрт vеийн оршин суугчид нь Пальмир хотыг Тадмор буюу сайхан, vзэсгэлэн төгс гэж нэ...

Чин династийнхан Халхыг хараахан эзлээгvй байхдаа тvvхэнд анхны Орос Хятадын нэрчvvгийн гэрээ байгуулж худалдааны системээ тогтоожээ. Европын бодлого нилээд баримтладаг байсан их Петр хааныг vхсний дараа I Екетарина хатан хаан дахин дорнын бодлогод анхаарал тавьж Сава ЛукичВладиславич Рагузинский хэмээх гvнг Бээжинд илгээн хэлэлцээ хийлгэсний дvнд 1727 оны 10р сарын 31нд Орос Хятадын Хиагтын гэрээгээр тус хоёр орны хилийг Сэлэнгэ мөрний хавиар тогтоожээ. Энэ vед Халх нь Чин династид дагаар орсон байсан ба тун удалгvй Ойрд 1755 онд Чингийн харъяалалд орсноор Монгол гvрэн vгvй болсон юм....

Газар хөдлөлт гэж юу вэ? Газар хөдлөлтийг судалгааны талаас нь “дэлхийн царцдас мандалд тектоник хөдөлгөөнөөр хуримтлагдсан хүчдэл чөлөөлөгдөхөд ялгарах энергийн нэгээхэн хэсэг нь уян харимхай долгион болон тархаж, газрын гадаргууд үйлчлэл үзүүлэх процессыг хэлнэ” гэж тодорхойлдог. Харин газрын гадаргууд үйлчилсэн байдлаар нь “Газрын гадаргууд олон зуун километр урт хагарал үүсч, гол мөрөн гольдролоо, уул нурууд дүр төрхөө өөрчлөх, хот суурин, барилга байгууламж нуран, олон хүний амь нас эрсдэх байгалийн гамшигт үзэгдлийг газар хөдлөлт гэнэ” гэсэн байна. Сүүлийн үед судлаачид газар хө...

Галт уул гэдэг нь магмын хоолойн онгорхойгоор газрын гадарга дээр гарч ирсэн материалын хуримтлалаас бий болсон уул юм. Бид галт уулыг газрын гадарга дээр дэлбэрж байдгаар нь мэднэ. Гэвч эдгээр нь зөвхөн далайн түвшнээс дээш орших галт уулс юм. Дэлхийн галт уулын ихэнх нь далайн түвшнээс доор буюу далайд оршдог.

Европ тивийн байрлал

Европ тив Евразийн эх газрын баруун талд орших том хойг юм. Европ тивд Атлантын далай, Газар дундын тэнгисээс хойд мөсөн далайн эрэг, Уралын нуруу хүртэлх 10 600 000 км квадрат газар нутаг орно. Энэ тив 640 000 000 хүн амтай.

Кристофор Колумб 1492 онд Америк тивийг нээсэн аялалынхаа үед Атлантын далайн баруун эргийг анх зураглажээ.
Түүнийг залгамжлагчид болон Португалийн далайчдын XVI  зууны туршид хийсэн аялалын явцад Атлантын далайн 2 эргийн хэлбэр уламбүр тодорхой болсон байна.

А.Вегенерийн дэвшүүлсэн Тив нүүх онолоос ялгаатай нь зөвхөн хуурай газрууд нүүж байгаа хэрэг бус, харин далайн ёроол өргөжин тэлж, дэлхийн дотоод хэсгийн уян налархай давхарга болох астеносферийн дээр орших чулуун мандал бүхэлдээ хэвтээ чиглэлийн хөдөлгөөнд орж байдаг тухай онол юм.